Tìm Hiểu Về Bệnh Viêm Ruột Hoại Tử Trên Gà

Viêm ruột hoại tử trên gà (Necrotic Enteritis – NE) là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng. Đây là một trong những tác nhân hàng đầu gây tổn thất kinh tế cho ngành chăn nuôi gia cầm do tỷ lệ chết cao, giảm tăng trọng, tăng hệ số chuyển hóa thức ăn và chi phí điều trị lớn.

Nguyên Nhân Gây Bệnh

Clostridium perfringens là vi khuẩn Gram dương, kỵ khí, có khả năng sinh nha bào và phát triển mạnh trong điều kiện yếm khí. Trong đó, type A và type C là hai type gây bệnh viêm ruột hoại tử (Necrotic Enteritis – NE) chủ yếu trên gia cầm.

Type A sản sinh độc tố α (alpha toxin) – một loại phospholipase C, có khả năng thủy phân phospholipid màng tế bào, đặc biệt là lecithin, dẫn tới mất cấu trúc màng tế bào, hoại tử mô và xuất huyết.

Trong khi đó, type C không những sinh độc tố α mà còn sản xuất độc tố β (beta toxin) – có độc tính cao hơn, gây hoại tử niêm mạc ruột nghiêm trọng, đặc biệt ở gia cầm non.

Mặc dù Clostridium perfringens hiện diện sẵn trong hệ vi sinh vật đường tiêu hóa gia cầm và môi trường (phân, đất, bụi, chất độn chuồng…), nhưng chỉ khi có yếu tố kích thích hoặc điều kiện thuận lợi, vi khuẩn mới phát triển ồ ạt, tăng sinh độc tố gây bệnh.

Những Yếu Tố Nào Gây Cơ Hội Cho Mầm Bệnh

Việc tổn thương niêm mạc ruột non là tiền đề quan trọng để Clostridium perfringens phát triển và sinh độc tố. Những yếu tố thường gặp bao gồm:

Bệnh cầu trùng (Eimeria spp.): gây tổn thương cơ học đến niêm mạc ruột, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn xâm nhập và nhân lên nhanh chóng. Đây là yếu tố hàng đầu kích hoạt bệnh viêm ruột hoại tử thứ phát.
Độc tố nấm mốc (mycotoxin): gây kích ứng, viêm niêm mạc ruột, ảnh hưởng chức năng hàng rào biểu mô.
Khẩu phần ăn giàu protein động vật, chất béo hoặc khó tiêu: làm gia tăng lượng dưỡng chất tồn đọng trong ruột, thúc đẩy sự phát triển quá mức của Clostridium perfringens.
Stress (thay đổi thời tiết, vận chuyển, mật độ nuôi cao…): làm suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng tổng thể của đàn gia cầm.
Thiếu enzyme tiêu hóa hoặc rối loạn tiêu hóa: đặc biệt ở gà non, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, thức ăn không tiêu dễ lên men, tạo điều kiện yếm khí thuận lợi cho vi khuẩn kỵ khí.

Giai Đoạn Mắc Bệnh

Viêm ruột hoại tử trên gà thường xảy ra ở gà thịt từ 2 đến 5 tuần tuổi, tuy nhiên cũng có thể gặp ở gà đẻ hậu bị từ 3 đến 6 tháng tuổi. Trong một số trường hợp, NE có thể kết hợp với bệnh cầu trùng, thường thấy ở gà từ 12 đến 16 tuần tuổi.

Tỷ lệ chết trong đàn biến động lớn, có thể từ 2% đến trên 50%, tùy vào mức độ nhiễm bệnh, điều kiện vệ sinh và khả năng đáp ứng miễn dịch của vật nuôi.

Các Triệu Chứng Viêm Ruột Hoại Tử Trên Gà

Triệu chứng thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, tiến triển nhanh và gà thường chết đột ngột mà không có biểu hiện rõ rệt.

Gia cầm mệt mỏi, ủ rũ, giảm ăn, ít vận động, xù lông.

Tìm Hiểu Về Bệnh Viêm Ruột Hoại Tử Trên Gà

Tiêu chảy phân sáp màu vàng nâu hoặc đen, lẫn bọt khí, có mùi hôi khắm đặc trưng.
Trong phân có thể xuất hiện vết niêm mạc bong tróc hoặc các hạt thức ăn chưa tiêu hóa.
Gà chết với biểu hiện mất nước, thể trạng gầy rộc, da tái nhợt, hậu môn có thể dính phân đen.

Bệnh Tích

Các tổn thương đại thể khi mổ khám thường thấy ở đường tiêu hóa, đặc biệt là ruột non:

Ruột non (từ hồi tràng đến không tràng) bị viêm hoại tử nặng, thành ruột dày, bở, căng hơi.

Tìm Hiểu Về Bệnh Viêm Ruột Hoại Tử Trên Gà

Niêm mạc ruột phủ một lớp màng giả màu vàng hoặc xanh xám, bong tróc theo mảng.
Xuất huyết niêm mạc theo dạng vệt dài hoặc từng đám. Một số vùng bị hoại tử sâu, tạo vết loét ăn mòn thành ruột.

Tìm Hiểu Về Bệnh Viêm Ruột Hoại Tử Trên Gà

Gan sưng to, màu nâu nhạt, bề mặt có thể xuất hiện các điểm hoại tử trắng xám.
Thận có dấu hiệu viêm, phù, nhợt màu.
Túi mật thường sưng lớn, chứa dịch mật xanh đậm do ảnh hưởng từ gan.
Có thể kèm theo bệnh tích của cầu trùng: ruột manh có dịch nhầy, có thể thấy các thể cầu trùng trong lòng ruột hoặc dưới kính hiển vi.

Biện Pháp Phòng Và Trị Bệnh

Vệ sinh, phòng bệnh

Đảm bảo gia cầm uống nước sạch, không nhiễm bẩn, vì nước ô nhiễm có thể là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Nguồn nước nên được lọc kỹ càng và thay nước thường xuyên để tránh nhiễm khuẩn.
Sử dụng các chế phẩm sát trùng hiệu quả để tiêu diệt mầm bệnh tồn tại trong môi trường, đặc biệt là những nơi ẩm ướt và có chất độn chuồng. Một trong những sản phẩm sát trùng hiệu quả là ALL CID WSP, với liều lượng 100g/20 lít nước. Phun đều trên toàn bộ khu vực chuồng trại ít nhất 1-2 lần mỗi tuần để duy trì môi trường sạch sẽ, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

Tìm Hiểu Về Bệnh Viêm Ruột Hoại Tử Trên Gà

Điều trị

Trong giai đoạn bệnh đã bùng phát, việc điều trị kháng sinh là cần thiết để kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn Clostridium perfringens. BMD 50 (bacitracin methylene disalicylate) là một loại kháng sinh có tác dụng nhạy cảm với vi khuẩn này. Sử dung 2g/1 lít nước uống, uống liên tục từ 5 đến 7 ngày.

Trong trường hợp có ghép với cầu trùng, phối hợp điều trị đồng thời với thuốc chống cầu trùng như amprolium, toltrazuril, hoặc sulfaquinoxalin.

Bổ trợ nâng cao sức đề kháng

Tăng sức đề kháng, chống mất nước và hỗ trợ tái tạo lông nhung ruột bằng cách bổ sung:

FORMIC PRO-S là một chế phẩm hỗ trợ điều hòa pH trong ruột và có tác dụng kháng khuẩn tự nhiên, giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn có hại. Liều sử dụng là 1 ml/lít nước cho gia cầm uống liên tục trong 5–7 ngày.

Kết hợp với MEBI-BZ 4 WAY W.S giúp tăng cường hệ miễn dịch của gia cầm, bổ sung vitamin và điện giải để hỗ trợ quá trình phục hồi niêm mạc ruột và cải thiện sức khỏe tổng thể. Liều sử dụng là 1 g/4 lít nước, cho gia cầm uống mỗi ngày trong 5–7 ngày hoặc cho đến khi gia cầm hồi phục hoàn toàn.