Trong chăn nuôi heo hiện nay, bệnh phó thương hàn heo đang là một trong những nguyên nhân chính gây thiệt hại kinh tế nặng nề cho người nuôi. Bệnh có thể xuất hiện quanh năm, nhưng thường bùng phát mạnh vào các thời điểm giao mùa, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc điều kiện chuồng trại kém vệ sinh. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng, tỷ lệ sống mà còn có nguy cơ để lại hậu quả lâu dài nếu không được can thiệp kịp thời và đúng cách.
Nguyên Nhân Gây Bệnh Phó Thương Hàn Ở Heo
Phó thương hàn ở heo là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Salmonella spp. gây ra, chủ yếu là chủng Salmonella choleraesuis. Đây là loại vi khuẩn Gram âm, có khả năng tồn tại rất lâu trong môi trường bên ngoài, đặc biệt ở những nơi có độ ẩm cao và điều kiện vệ sinh không đảm bảo.
Salmonella có thể sống trong đất, nước, thức ăn, và dễ dàng phát tán qua các tác nhân trung gian như dụng cụ chăn nuôi, giày dép, chuột, chim hoang và kể cả người chăm sóc đàn.
Đối tượng dễ mắc bệnh nhất là heo con sau cai sữa. Ở giai đoạn này, hệ miễn dịch của heo còn yếu, cộng thêm sự thay đổi môi trường sống, thức ăn và khả năng chịu đựng stress kém nên rất dễ nhiễm bệnh.
Ngoài ra, những yếu tố như thay đổi thời tiết, mật độ nuôi quá cao, thiếu dưỡng chất hoặc vệ sinh chuồng trại kém cũng góp phần làm bùng phát bệnh.
Triệu Chứng Lâm Sàng
Triệu chứng của bệnh phó thương hàn ở heo khá đa dạng và tùy thuộc vào mức độ nhiễm khuẩn, độ tuổi và tình trạng miễn dịch của vật nuôi. Tuy nhiên, phổ biến nhất là hai thể bệnh: thể cấp tính và thể mãn tính.
Thể cấp tính:
- Heo thường đột ngột sốt cao trên 40,5 độ C, bỏ ăn, mệt mỏi, nằm tụm một chỗ và phản ứng chậm với môi trường xung quanh.
- Sau 1–2 ngày, heo bắt đầu tiêu chảy, phân loãng màu vàng xám, đôi khi chuyển sang màu xanh rêu hoặc màu socola, kèm theo mùi hôi tanh rất đặc trưng.
- Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, heo nhanh chóng mất nước, sụt cân, yếu dần và có thể chết trong vòng vài ngày.
Thể mãn tính:
- Thường xảy ra sau giai đoạn nhiễm cấp tính không được điều trị dứt điểm.
- Lúc này, heo biểu hiện tiêu chảy kéo dài, phân có thể lẫn máu, heo ăn uống kém, gầy yếu, lông xù, kém phát triển và không tăng trọng.
- Một số trường hợp có dấu hiệu viêm khớp, đi khập khiễng, viêm phổi thứ phát hoặc thần kinh (co giật, nghiêng đầu), gây nhầm lẫn với các bệnh khác nếu không được chẩn đoán kỹ.
Điều đáng lo ngại là sau khi khỏi bệnh, nhiều heo vẫn mang vi khuẩn Salmonella trong cơ thể và bài thải vi khuẩn ra môi trường thông qua phân, trở thành heo mang trùng. Đây là nguồn lây lan âm thầm nhưng rất nguy hiểm trong đàn.
Bệnh Tích
Để xác định chính xác bệnh, ngoài triệu chứng lâm sàng, việc khám nghiệm bệnh tích là yếu tố quan trọng giúp chẩn đoán.
- Khi mổ khám heo chết do bệnh phó thương hàn, người ta thường thấy gan sưng to, màu vàng nhạt, có nhiều đốm hoại tử trắng rải rác trên bề mặt.
- Lách có xu hướng sưng lớn bất thường, mềm và có màu sẫm.
- Hạch lympho, đặc biệt là hạch màng treo ruột và hạch ruột, phình to và sung huyết rõ rệt.
- Ở ruột, đặc biệt là phần manh tràng và đại tràng, có hiện tượng viêm nặng, thành ruột dày lên, bề mặt niêm mạc bị loét, hoại tử từng mảng, thậm chí rụng niêm mạc.
- Ruột chứa đầy dịch, có thể kèm máu hoặc bong tróc biểu mô. Những dấu hiệu này giúp phân biệt phó thương hàn với các bệnh khác như E.coli hay bệnh TGE.
- Trong một số trường hợp mãn tính, còn có thể quan sát thấy dịch khớp đục, tăng thể tích, biểu hiện của viêm khớp mủ.
- Viêm phổi hoặc viêm màng não cũng có thể hiện diện nếu bệnh tiến triển đến giai đoạn toàn thân.
Cách Phòng Bệnh Phó Thương Hàn Ở Heo
Phòng bệnh luôn là giải pháp bền vững và hiệu quả nhất trong chăn nuôi, đặc biệt với những bệnh truyền nhiễm có tính lây lan cao như phó thương hàn.
Trước hết, cần đảm bảo chuồng trại luôn khô ráo, sạch sẽ, thoáng mát và được sát trùng định kỳ. Việc kiểm soát nguồn nước uống và thức ăn cũng rất quan trọng.
Nên sử dụng nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm, tránh để thức ăn thừa, ôi thiu tồn đọng trong máng. Đồng thời, hạn chế tối đa các tác nhân trung gian như chuột, chim, côn trùng bằng các biện pháp sinh học hoặc cơ học.
Trong quá trình chăn nuôi, cần quản lý chặt chẽ việc nhập đàn. Mỗi khi đưa heo mới vào trại, phải thực hiện cách ly ít nhất 14 ngày để theo dõi tình trạng sức khỏe và tránh lây nhiễm chéo.
Không nên nuôi heo với mật độ quá cao vì dễ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, đồng thời tăng nguy cơ stress cho đàn.
Ngoài ra, sử dụng vaccine phòng Salmonella (nếu có sẵn tại địa phương) là một trong những biện pháp hiệu quả, nhất là trong các trại có tiền sử nhiễm bệnh.
Điều Trị Bệnh Phó Thương Hàn Ở Heo
Khi phát hiện những biểu hiện đầu tiên của bệnh, cần cách ly ngay những con nghi nhiễm và tiến hành điều trị kịp thời. Do Salmonella kháng thuốc khá phổ biến, nên tốt nhất là thực hiện kháng sinh đồ để xác định loại kháng sinh phù hợp.
Phác đồ 1:
+ Dùng kháng sinh: Tiêm ALLWAYS 1 INJ (1ml/5-8 kg thể trọng), tiêm 1 liều duy nhất, bệnh nặng tiêm nhắc lại sau 24-36 giờ.
Trộn thức ăn với MEBI-COLI WS (1kg/3-4 tấn thức ăn), dùng liên tục trong 5-7 ngày.
+ Nâng cao sức đề kháng: Tiêm TĂNG LỰC NUMBER 1 INJ (1ml/5-7,5kg thể trọng), trong 3-5 ngày.
Bổ sung thức ăn VITAMIN C 30% (1g/15-20kg thể trọng) kết hợp MEBI-ANTIBIO (1g/10-15 kg thể trọng), dùng liên tục trong quá trình điều trị.
Phác đồ 2:
+ Dùng kháng sinh: Tiêm MARBO INJ (1ml/30-40kg thể trọng), trong 3-5 ngày.
Trộn thức ăn MEBI-COLI WS (1g/5-7kg thể trọng), dùng liên tục trong 3-5 ngày.
+ Nâng cao sức đề kháng: Tiêm TĂNG LỰC NUMBER 1 INJ (1ml/5-7,5kg thể trọng), trong 3-5 ngày.
Bổ sung thức ăn ADE BCOMPLEX C + B12 (1g/1kg thức ăn) kết hợp MEBI-BZ 4 WAY W.S (1g/15kg thể trọng), dùng liên tục trong quá trình điều trị.
Kết Luận
Bệnh Phó Thương Hàn ở heo là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, điều trị hiệu quả sẽ giúp bảo vệ đàn heo luôn khỏe mạnh, hạn chế tối đa rủi ro kinh tế. Chủ động kiểm tra sức khỏe đàn heo định kỳ và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chăn nuôi an toàn sinh học chính là chìa khóa để phát triển bền vững trong ngành chăn nuôi heo hiện nay.
——————————————
Hơn 20 năm hình thành và phát triển ALL WAYS tự hào là thành viên của MEBIPHA, MEBI GROUP
CÔNG TY TNHH ALL WAYS – Sản phẩm thuốc thú y dẫn đầu hiệu quả kinh tế.
Hotline: 0982.672.372
Facebook: https://www.facebook.com/allways.asia
Website: https://allways.asia/
Địa chỉ VP: 965/36/9A Quang Trung, P.14, Q. Gò Vấp, Tp. HCM
