Bại liệt trên heo nái sau sinh là một trong những tình trạng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe vật nuôi, năng suất sinh sản và gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người chăn nuôi. Hiện tượng này không chỉ khiến heo mất khả năng vận động mà còn tiềm ẩn nguy cơ tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bại liệt trên heo nái sau sinh là gì?
Bại liệt trên heo nái sau sinh là tình trạng heo mẹ mất khả năng vận động, đặc biệt là không thể đứng dậy hoặc đi lại bình thường sau khi sinh con. Hiện tượng này thường xuất hiện ngay sau khi heo đẻ hoặc trong giai đoạn cuối của thai kỳ.
Dấu hiệu điển hình bao gồm: chi sau yếu ớt, run rẩy, khụy xuống và không thể tự nâng cơ thể. Một số trường hợp nặng có thể xuất hiện hiện tượng liệt cơ hầu. Heo nái thường thở gấp, căng thẳng, bầu vú bị căng cứng do sữa không tiết ra được, nguyên nhân là do co thắt các cơ vùng ống dẫn sữa. Nhiệt độ cơ thể có thể tăng cao vượt ngưỡng 41°C. Nếu không can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể gây tử vong.
Nguyên nhân gây bại liệt trên heo nái sau sinh
Tình trạng bại liệt trên heo nái sau sinh có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, trong đó bao gồm cả nguyên nhân nội tại và ngoại cảnh. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Hình thái thai bất thường: Thai quá lớn, ngôi thai hoặc tư thế thai không đúng có thể làm kéo dài quá trình sinh, gây áp lực lên các cơ và dây thần kinh vùng chậu, dẫn đến bại liệt sau sinh.
Thiếu hụt dinh dưỡng: Một trong những nguyên nhân chính là do mất cân bằng khoáng chất, đặc biệt là thiếu canxi trong giai đoạn mang thai và sau sinh. Khi lượng canxi, phốt pho và vitamin D không được cung cấp đầy đủ, quá trình chuyển hóa khoáng bị rối loạn, gây suy yếu hệ thần kinh – cơ và làm tăng nguy cơ bại liệt. Việc chẩn đoán cần dựa vào theo dõi lâm sàng kết hợp với phân tích sinh hóa máu.
Tổn thương cơ học: Heo nái có thể bị ngã hoặc trượt chân trong quá trình di chuyển lên chuồng đẻ, gây tổn thương xương khớp hoặc dây thần kinh. Ngoài ra, thao tác hỗ trợ sinh không đúng kỹ thuật, kéo thai quá mạnh có thể gây tổn thương dây thần kinh tọa, dẫn đến bại liệt.
Ảnh hưởng thời tiết: Nhiệt độ môi trường quá cao trong giai đoạn cuối thai kỳ hoặc ngay sau sinh dễ gây sốc nhiệt (stress nhiệt), khiến heo nái suy kiệt nhanh, chân sau run rẩy, không đứng dậy được, thở gấp, sốt cao và thậm chí tử vong nếu không xử lý kịp thời.
Nhiễm vi khuẩn: Một số tác nhân vi sinh vật như Clostridium perfringens, Streptococcus suis, Listeria monocytogenes,… có thể gây nhiễm trùng hệ thần kinh hoặc máu, dẫn đến triệu chứng liệt hoặc yếu cơ sau sinh.
Biểu hiện của bại liệt trên heo nái sau sinh
Tùy vào mức độ nghiêm trọng, bại liệt trên heo nái sau sinh có thể biểu hiện theo nhiều hình thức khác nhau:
Trường hợp nặng: Heo nái có dấu hiệu sốt cao trên 41°C, thở gấp, hai chân sau yếu và không thể giữ thăng bằng. Heo thường cố gắng dùng vách chuồng làm điểm tựa để đứng dậy nhưng rất khó khăn, đi lại chập choạng hoặc không di chuyển được. Một số con có biểu hiện giãy giụa, nước bọt tiết nhiều, khó nuốt, sau cùng rơi vào trạng thái hôn mê và có thể tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.
Trường hợp nhẹ: Heo chỉ có biểu hiện run nhẹ, thỉnh thoảng co giật, lười vận động và thường xuyên nằm. Nếu kéo dài, vùng da tiếp xúc với sàn chuồng dễ bị loét. Heo trở nên uể oải, giảm ăn, mất sữa dần nhưng vẫn tỉnh táo. Các triệu chứng thường khởi phát từ 2 đến 5 ngày sau sinh.
Biến chứng đi kèm: Bệnh bại liệt trên heo nái sau sinh thường xảy ra đồng thời với các bệnh lý khác như rối loạn tiêu hóa (chướng bụng, đầy hơi) hoặc viêm đường hô hấp (viêm phế quản cấp).
Diễn tiến bệnh: Nếu không được điều trị, sau 3–4 tuần, heo sẽ sụt cân nghiêm trọng, sức khỏe suy kiệt và dẫn đến tử vong.
Bệnh có tiến triển rất nhanh, đặc biệt trong vòng 10–24 giờ đầu sau khi phát bệnh. Nếu không xử lý kịp thời, tỷ lệ tử vong rất cao. Các trường hợp heo nái phát bệnh ngay trong hoặc sau khi sinh thường rất khó điều trị. Do đó, cần có biện pháp can thiệp tích cực, đúng lúc để tăng khả năng phục hồi cho heo nái.
Biện pháp phòng bệnh bại liệt trên heo nái sau sinh
Để phòng ngừa và xử lý hiệu quả tình trạng bại liệt trên heo nái sau sinh, người chăn nuôi cần thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ trong giai đoạn mang thai: Đảm bảo khẩu phần ăn cung cấp đủ nhu cầu về canxi, phospho và vitamin A,D,E để hỗ trợ quá trình trao đổi chất, phát triển hệ xương và giảm nguy cơ co giật, bại liệt sau sinh. Có thể bổ sung ADE BCOMPLEX C + B12 trong thời gian mang thai (1g/ 2 lít nước hoặc 1g/ 1kg thức ăn).
Trường hợp nghi ngờ thiếu canxi, có thể bổ sung bằng CANXI ONE S (1ml/5-10kg thể trọng hoặc 1ml/1 lít nước uống, dùng liên tục 5-7 ngày) giúp heo hồi phục nhanh hơn.
Quản lý vận động hợp lý: Cần di chuyển heo nái một cách nhẹ nhàng, hạn chế va chạm hoặc té ngã. Chuồng nuôi phải khô ráo, sạch sẽ, có nền chống trơn trượt. Nên lót chuồng bằng rơm, rạ hoặc cỏ khô sạch để tạo lớp đệm êm, giảm áp lực lên chân và khớp.
Thiết kế chuồng trại đạt tiêu chuẩn: Chuồng nên thông thoáng, có ánh sáng tự nhiên giúp tăng khả năng hấp thu vitamin D. Định kỳ vệ sinh, khử trùng chuồng trại để phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội.
Tiêm phòng đầy đủ: Heo nái cần được tiêm phòng đúng lịch các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn và virus, giúp tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ bệnh kế phát sau sinh.
Chăm sóc sau sinh đúng cách: Nên xoay trở heo mẹ thường xuyên khi nằm lâu một chỗ để tránh tụ máu, loét da, hoại tử và các biến chứng như chướng hơi, đầy bụng. Khi có dấu hiệu bệnh, cần can thiệp sớm và đúng kỹ thuật.
Kết luận
Bại liệt trên heo nái sau sinh tiến triển nhanh và dễ gây tử vong nếu không can thiệp kịp thời. Người chăn nuôi cần chú trọng dinh dưỡng, chuồng trại và tiêm phòng đầy đủ, đồng thời phát hiện sớm để điều trị hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ đàn heo bền vững.
——————————————
Hơn 20 năm hình thành và phát triển ALL WAYS tự hào là thành viên của MEBIPHA, MEBI GROUP
CÔNG TY TNHH ALL WAYS – Sản phẩm thuốc thú y dẫn đầu hiệu quả kinh tế.
Hotline: 0982.672.372
Facebook: https://www.facebook.com/allways.asia
Website: https://allways.asia/
Địa chỉ VP: 965/36/9A Quang Trung, P.14, Q. Gò Vấp, Tp. HCM
