Bệnh Đậu Gà Là Gì?
Bệnh đậu gà (Fowlpox) là một bệnh truyền nhiễm do virus thuộc họ Poxviridae, chi Avipoxvirus, gây ra trên gà và một số loài gia cầm khác. Bệnh thường xuất hiện phổ biến ở gà trong độ tuổi từ 25 đến 50 ngày tuổi, giai đoạn mà hệ miễn dịch của gà chưa hoàn thiện và rất dễ bị tác động bởi các yếu tố gây bệnh từ môi trường.
Biểu hiện đặc trưng của bệnh là sự xuất hiện của các nốt đậu (mụn mủ, vảy sần) trên vùng da không có lông như đầu, mặt, mí mắt, chân và đôi khi ở mào gà. Ngoài thể ngoài da, bệnh còn tồn tại ở thể niêm mạc, gây tổn thương nghiêm trọng tại các cơ quan hô hấp trên như: miệng, hầu, họng và thực quản. Lúc này, niêm mạc gà có thể xuất hiện các giả mạc màu trắng, làm gà khó thở, bỏ ăn và yếu dần.
Ở thể nặng, bệnh có thể biến chứng gây mù mắt, tiêu chảy kéo dài, viêm phổi và suy kiệt. Gà chậm lớn, giảm sức đề kháng, dễ nhiễm thêm các bệnh thứ phát. Tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 10% đến 95%, trong khi tỷ lệ chết khoảng 2–3%, đặc biệt cao nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.
Ngoài ra, bệnh đậu gà còn là yếu tố làm giảm giá trị thương phẩm của đàn gà, gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho người chăn nuôi do gà bị tổn thương ngoại hình và giảm chất lượng thịt.
Triệu Chứng Của Bệnh Đậu Gà
Thời gian ủ bệnh đậu gà trong điều kiện tự nhiên thường kéo dài khoảng 4 đến 10 ngày. Bệnh có thể biểu hiện ở thể ngoài da, thể yết hầu, hoặc kết hợp cả hai thể. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng phụ thuộc vào sức đề kháng của gà, độc lực của virus, cũng như vị trí tổn thương và các yếu tố môi trường xung quanh.
Thể ngoài da
Đây là thể bệnh thường gặp nhất. Gà mắc bệnh sẽ xuất hiện các nốt sần trên những vùng da không có lông như mào, yếm, mí mắt, khóe mắt, khóe miệng, vùng mặt trong cánh, quanh hậu môn, và da chân.
Ban đầu, các nốt sần nhỏ màu xám nâu hoặc đỏ xám sẽ nổi lên. Chúng dần lớn lên thành các nốt đậu giống hạt đậu. Khi nhiều nốt mọc gần nhau, da gà trở nên sần sùi, có khi phồng lên giống như hoa bắp cải – nhất là ở những con gà có mào to.
Nếu nốt đậu mọc ở khóe mắt, gà có thể bị cộm mắt, chảy nước mắt và giảm khả năng nhìn, dẫn đến khó tìm thức ăn và nước uống. Nốt đậu mọc gần mũi khiến gà khó thở, mọc ở khóe miệng làm gà đau khi ăn, dẫn đến bỏ ăn, sụt cân.
Thể yết hầu (niêm mạc)
Thể này phổ biến ở gà con và thường nguy hiểm hơn. Ban đầu, gà có biểu hiện giống cảm cúm: ủ rũ, sốt, thở khò khè, bỏ ăn. Sau đó, trong miệng bắt đầu xuất hiện dịch nhầy kèm mủ, đôi khi có thể quan sát thấy màng giả màu vàng xám phủ lên lưỡi, vòm miệng, họng và thanh quản.
Những vùng niêm mạc bị viêm có thể sưng đỏ, hình thành mảng dày, khiến gà khó nuốt, khó thở, thậm chí nghẹt thở. Tình trạng viêm có thể lan từ vùng hầu họng sang mũi và mắt, gây viêm mũi (chảy nước mũi) và viêm kết mạc (mắt chảy nước, có mủ đặc màu vàng xám), đôi khi che kín cả mắt.
Nếu không được xử lý kịp thời, vi khuẩn kế phát sẽ tấn công các vùng tổn thương, khiến tình trạng viêm kéo dài và nặng hơn.
Thể hỗn hợp
Thể này thường xuất hiện ở gà con và được xem là nguy hiểm nhất vì gà mắc cả hai thể bệnh cùng lúc – vừa có nốt đậu ngoài da, vừa bị viêm niêm mạc yết hầu. Gà nhanh chóng suy kiệt, tỷ lệ tử vong cao. Quá trình bệnh có thể kéo dài từ 3 đến 4 tuần, thậm chí lâu hơn nếu có biến chứng kế phát.
Ở gà mái đang đẻ, nếu mắc bệnh đậu gà – đặc biệt là thể hỗn hợp – sẽ gây giảm sản lượng trứng rõ rệt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả chăn nuôi.
Bệnh tích của bệnh đậu gà
Dấu hiệu nhận biết đặc trưng nhất của bệnh đậu gà là sự xuất hiện của các mụn đậu ở ngoài da hoặc trên các vùng niêm mạc trong cơ thể gà. Những mụn này có thể phát triển ở nhiều vị trí như mào, mí mắt, yếm, khóe miệng, cũng như trong miệng, hầu, họng và khí quản – tùy theo thể bệnh mà gà mắc phải.
Khi mụn còn non, có thể quan sát thấy vùng da bị tổn thương trở nên ướt, sưng nhẹ, có dịch trong (dịch phù) bao quanh. Lớp biểu mô tại đây bị thoái hóa, dễ xuất huyết, tạo cảm giác mềm nhũn. Nếu mụn bong tróc sớm, bên dưới sẽ để lại vùng da thâm đỏ, bị tổn thương, có thể gây sẹo vĩnh viễn sau khi lành.
Ngoài tổn thương ngoài da và niêm mạc, một số trường hợp nặng còn có thể quan sát được các nốt hoại tử nhỏ li ti ở gan, thận, trong khi lách bị sưng nhẹ và chuyển sang màu nâu sẫm.
Cơ tim ở những con gà bệnh thường có màu nhạt bất thường, cho thấy tình trạng thoái hóa cơ tim. Niêm mạc ruột có thể xuất hiện tụ máu nhẹ, là biểu hiện của viêm hoặc nhiễm trùng kèm theo.
Phổi bị tổn thương cũng là bệnh tích hay gặp. Phổi có thể tự máu (xung huyết) và chứa dịch nhầy hoặc bọt nước, đặc biệt là trong khí quản và phế quản.
Cách Phòng Bệnh Đậu Gà
Dưới đây là những biện pháp phòng bệnh đậu gà mà người chăn nuôi cần chú ý thực hiện nghiêm túc để bảo vệ đàn gà khỏe mạnh, tăng năng suất và giảm thiểu rủi ro thiệt hại:
Tiêm phòng vaccine đúng lịch
Vaccine là biện pháp phòng bệnh chủ động hiệu quả nhất để bảo vệ đàn gà khỏi bệnh đậu gà. Vaccine phòng bệnh đậu gà sử dụng là loại vắc-xin virus sống nhược độc, có khả năng kích thích hệ miễn dịch của gà mà không gây bệnh.
Để đạt hiệu quả cao nhất, gà nên được tiêm vaccine trong khoảng thời gian từ 7 đến 10 ngày tuổi, khi hệ miễn dịch của chúng còn đang phát triển. Đối với những khu vực có nguy cơ cao bùng phát dịch hoặc các đàn gà có yếu tố nguy cơ lớn, có thể tiêm liều nhắc lại để duy trì mức độ bảo vệ lâu dài.
Vaccine thường được tiêm dưới da ở khu vực cánh, nơi dễ dàng tiếp cận và đảm bảo tiêm chủng hiệu quả.
Vệ sinh, sát trùng chuồng trại định kỳ
- Dọn dẹp phân, chất độn chuồng, thức ăn thừa thường xuyên để tránh mầm bệnh lưu tồn.
- Sử dụng thuốc sát trùng an toàn như Iodine, BKA, Virkon, Formol pha loãng để tiêu diệt virus, vi khuẩn có trong môi trường.
- Phun thuốc sát trùng với ALL CID WSP định kỳ ít nhất 1–2 lần/tuần, nhất là vào mùa mưa, mùa đông hoặc khi có dấu hiệu dịch bệnh.
Quản lý đàn gà hợp lý
- Tránh nuôi gà nhiều lứa tuổi trong cùng một khu vực, vì gà nhỏ dễ bị lây từ gà lớn.
- Không nhập gà từ nguồn không rõ ràng, đặc biệt là trong thời điểm dịch bệnh đang diễn ra.
- Cách ly gà mới nhập ít nhất 2 tuần trước khi nhập đàn chính thức.
Chăm sóc, nuôi dưỡng tốt để tăng đề kháng
- Cung cấp khẩu phần ăn đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung thêm ADE BCOMPLEX C + B12, VITAMIN C 30%, MEBI-BZ 4 WAY WS giúp tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho gà.
- Cho gà uống đủ nước, đảm bảo máng ăn, máng uống sạch sẽ mỗi ngày.
- Tránh để gà bị stress, lạnh, ẩm ướt vì điều này làm suy yếu miễn dịch, tạo cơ hội cho virus tấn công.
Kiểm soát côn trùng, muỗi – trung gian truyền bệnh
Virus đậu gà có thể lây lan qua muỗi và côn trùng chích hút máu. Vì vậy, cần:
- Dọn dẹp khu vực xung quanh chuồng trại khô ráo, thoáng mát.
- Dùng lưới chắn muỗi, bẫy đèn diệt côn trùng, hoặc thuốc xua muỗi an toàn để hạn chế trung gian truyền bệnh.
Theo dõi và phát hiện sớm
- Quan sát kỹ đàn gà mỗi ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu như mụn ở mào, mí mắt, gà bỏ ăn, chảy nước mắt, khó thở…
- Khi phát hiện gà có triệu chứng nghi ngờ, cần cách ly ngay lập tức, theo dõi kỹ lưỡng và báo cho cán bộ thú y để xử lý kịp thời.
Điều Trị Bệnh Đậu Gà
Hiện tại, chưa có loại thuốc nào đặc hiệu để điều trị bệnh đậu gà do virus Fowlpox gây ra. Tuy nhiên, người chăn nuôi hoàn toàn có thể xử lý các triệu chứng và ngăn ngừa bội nhiễm bằng một số phương pháp hỗ trợ.
Đối với những nốt đậu xuất hiện ngoài da, bà con có thể nhẹ nhàng bóc lớp vảy khô, sau đó dùng bông sạch thấm nước muối loãng để vệ sinh khu vực tổn thương. Sau khi làm sạch, tiến hành bôi thuốc sát trùng nhẹ như Xanh methylen 2% hoặc Iodine 10%, mỗi ngày 1–2 lần và duy trì trong 3–4 ngày liên tiếp.
Trong trường hợp gà mắc đậu ở niêm mạc miệng – họng, dùng bông gòn sạch lấy bỏ lớp màng giả, sau đó bôi sát trùng nhẹ nhàng để giảm viêm và hỗ trợ quá trình lành thương.
Song song đó, cần sử dụng kháng sinh phổ rộng để ngăn ngừa vi khuẩn bội nhiễm, bằng cách pha vào nước uống hoặc trộn vào thức ăn. Một số loại thường được dùng như AMOX WSP, TYLO-GENTA WS, FLOPHENICOL với liều ngày 2 lần, dùng liên tục từ 3 đến 5 ngày.
Sau khi đàn gà đã ổn định, nên tiêm nhắc lại vaccine phòng bệnh đậu gà nhằm nâng cao miễn dịch và phòng bệnh tái phát.
Bên cạnh đó, nên bổ sung thêm các sản phẩm trợ lực, tăng cường sức đề kháng như ADE BCOMPLEX C + B12, VITAMIN C 30%, MEBI-BZ 4 WAY WS vào nước uống. Đặc biệt, việc tăng cường vitamin A rất quan trọng vì giúp bảo vệ và phục hồi lớp niêm mạc bị tổn thương do virus gây ra.
Kết Luận
Bệnh đậu gà không chỉ gây thiệt hại nặng về kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất của đàn gà. Mặc dù chưa có thuốc đặc trị, nhưng nếu bà con phát hiện sớm, điều trị đúng cách và chủ động tiêm phòng vaccine, thì hoàn toàn có thể kiểm soát dịch bệnh và ngăn ngừa lây lan. Đừng quên kết hợp chế độ chăm sóc, vệ sinh chuồng trại khoa học cùng với bổ sung dinh dưỡng, vitamin để tăng cường đề kháng tự nhiên cho gà. Hãy luôn theo dõi sức khỏe đàn gà mỗi ngày – vì phòng bệnh vẫn là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất!
——————————————
Hơn 20 năm hình thành và phát triển ALL WAYS tự hào là thành viên của MEBIPHA, MEBI GROUP
CÔNG TY TNHH ALL WAYS – Sản phẩm thuốc thú y dẫn đầu hiệu quả kinh tế.
Hotline: 0982.672.372
Facebook: https://www.facebook.com/allways.asia
Website: https://allways.asia/
Địa chỉ VP: 965/36/9A Quang Trung, P.14, Q. Gò Vấp, Tp. HCM
